Het onvermijdelijke van kunst

Wat betreft overleven, is kunst overbodig.

Kunst mag dan een luxeproduct zijn, kunst is onvermijdelijk gezien het inherent scheppend vermogen van de mens. Dit onderscheidt de mens ook van de dieren, en stelt hem in staat een beschaving uit te bouwen, welke een gevolg is van zijn scheppend/creatief vermogen. Hoewel er dieren zijn die nesten en dammen bouwen, is hun creativiteit onveranderlijk en generisch: er zijn geen Dorische, Ionische, Gotische of Romantische vogelnestjes.

De bewering dat kunst niet zou kunnen bijdragen aan het overleven, is echter onjuist: kunst heeft het vermogen ons een rustpunt te gunnen om te genieten van en herinnerd te worden aan onze eigen scheppende natuur - maar ook om te reflecteren over ons wezen, ons zijn, onze wereld. Genieten, (zelf) reflectie en zich herbronnen hebben hun nut en functie. Zonder dat kan een mens niet erg goed overleven. Anderzijds, kan hij natuurlijk perfect genieten, rusten of zich bezinnen terwijl hij kijkt naar een sterrenhemel of een zonsondergang - kunst is, strikt genomen, overbodig om te overleven.

Ons scheppend vermogen stelt ons in staat allerlei dingen te bedenken en uit te voeren (huizen, vervoer, kledij, landbouw, nijverheid...) die het overleven veel makkelijker maken, zelfs comfortabel. Kunst is daar niet strikt noodzakelijk voor. Maar toch wordt  in alle beschavingen en in iedere tijdsperiode kunst gemaakt. Zelfs in de grotten van de holbewoners was er kunst. Waarom? Het creatieve vermogen van de mens is onstuitbaar en uit zich in alles wat we ondernemen. Kunst is de passie te creëren omwille van het creëren, te scheppen omwille van het scheppen. Het is een viering van ons menselijke creatieve vermogen; de mens die genoegen neemt in het vermogen dat hem uniek maakt op deze planeet; het vermogen dat hem in staat stelt te ontsnappen aan het gevaar dagelijks in de wildernis te moeten vechten om te overleven, onderworpen aan roofdieren en de elementen; het vermogen dat hem toeliet een beschermend en comfortabel habitat - een beschaving - uit de grond te stampen.
 
De mens verheugt zich over zijn eigen scheppende kracht, en alzo heeft kunst - als bewonderd eerbetoon aan de scheppende kracht - een idool- of inspirerende functie. Het vermogen te inspireren is het vermogen te sturen, te leiden; kunst fungeert als één der leidende factoren voor de beschaving.

Natuurlijk kunnen we zowel goedaardige als kwaadaardige dingen in het leven roepen middels ons scheppend vermogen. Vandaar dat ik pleit voor een holistisch kunstbesef dat het effect van kunst op de individuele zowel als maatschappelijke psyche aan de basis legt van het artistieke vakgebied.

2-uurschetsen: muzikanten

Olieverfschetsen van enkele nietsvermoedende muzikanten van het Weens Filharmonisch Orkest tijdens een uitvoering van Strauss' "Eine Alpensinfonie". Iedere kop heeft ongeveer 2 uur in beslag genomen. Gebruikte kleuren zijn de klassieke triade van gele oker, zwart en rood, aangevuld met een gebrande omber.

U kan hen hier spotten.

Living Craft

Tad Spurgeon's "Living Craft", uitgegeven in eigen beheer, is inmiddels aan zijn derde editie toe. In 2008 belandde ik op Tad Spurgeon's website en trof er niet alleen een massa technische informatie aan over olieverf-materialen, maar ook een nuchtere schilder die met genoegen al mijn vragen beantwoordde. Dit markeerde het begin van een levendige trans-Atlantische samenwerking inzake schildersmaterialen, waarbij we zelfs onze eigen vindingen naar elkaar per post verstuurden, zoals vernis gemaakt van barnsteen (amber), kwarts-gel en Cennini's befaamde "koperolie".
Behalve de meest uitgebreide en complete encyclopedie van olieverfmaterialen (gaande van gronderingen, verfsoorten en vulstoffen tot olie, harsen,  emulsies, vernissen etc.) bevat het boek ook heel wat kleurtheorie, die vooral voor landschapsschilders een brede waaier van perspectieven aanbieden.
Wat me nog het meest aanspreekt zijn Spurgeon's filosofische beschouwingen over het creatieve proces en de "levende ambacht" van het schilderen: de symbiose tussen schepper en creatie.
Enkel te koop via zijn website.

Ontwerpstudie

Studie voor groter werk.
Olie op papier
21x30 cm

De kennis en wijsheid van Ran Ortner

"Concepts and theory can be taught. Techniques can be taught. But art is also about the power of the human heart and the force of our creative nature. This is not studied and explored as part of the curriculum. When you ask collectors what they’re really looking for, they say they want to fall in love; they want to feel. But the academics are leery of feeling, and they make the rules, so the contemporary art world is cerebral and favors conceptual approaches. I don’t oppose the emphasis on intellect and on concept — in fact, I like it very much — but I do feel the passions are underrepresented. Humans are deeply emotional beings. We don’t rationalize our way into love; we fall. We don’t rationalize our way into the richest experiences; we get swept away."
  - Ran Ortner

Ran Ortner deelt zijn ervaringen en inzichten over het creatieve proces in een opmerkelijk interview in The Sun Magazine.

Het belang van schoonheid

Interessante documentaire van de BBC met Roger Scruton, een eminent Engels filosoof, die zijn ideeën op zeer elegante manier weet te verwoorden.

Roger Scruton heeft een dertigtal boeken op zijn palmares staan, die handelen over filosofie, kunst, cultuur en politiek. Ik weet niet of ik over de hele lijn akkoord ga met alles wat de man schrijft, daarvoor ken ik zijn werk niet goed genoeg, maar deze documentaire vond alvast ik hartverwarmend.